نشانه های خداونددرعلوم بشری
[رفع نیازهاى دینى و دنیایى انسان]
اى مفضّل! بیندیش که خداوند جلّ و علا چه دانشى را به آدمى آموخت و عطا نمود و کدام را به او نداد؟ دانش دین و دنیا را به او ارزانى داشت. در باره دانش دینى، با نشانهها و براهینى که در میان آفرینش نهفته شده معرفت و شناخت آفرینشگر را و شناخت واجباتى چون، رعایت عدالت در میان مردم، نیکى و احسان به پدر و مادر، اداى امانت، کمک به برادران دینى و ... را به او عطا کرد.
نشانه های خداونددرعلوم بشری
[رفع نیازهاى دینى و دنیایى انسان]
اى مفضّل! بیندیش که خداوند جلّ و علا چه دانشى را به آدمى آموخت و عطا نمود و کدام را به او نداد؟ دانش دین و دنیا را به او ارزانى داشت. در باره دانش دینى، با نشانهها و براهینى که در میان آفرینش نهفته شده معرفت و شناخت آفرینشگر را و شناخت واجباتى چون، رعایت عدالت در میان مردم، نیکى و احسان به پدر و مادر، اداى امانت، کمک به برادران دینى و ... را به او عطا کرد.
این امور همه باعث مى گردند که انسان مخالف و موافق در سرشت خود خداى را بشناسند و در فطرتشان به او اقرار و اعتراف نمایند.
همچنین دانش دنیا را نیز به او هدیه نمود. از جمله این نوع دانش مىتوان به دانش زراعت و درختکارى، دانش استفاده از زمین، نگاهدارى از گوسفندان و چهارپایان دیگر، جارى کردن و اخراج آبها از دل زمین بر روى آن، شناخت داروهاى شفا بخش بیماریهاى گونهگون، شناخت و بهرهگیرى از معادن مختلف که از آنها جواهر استخراج مىشود، سوار شدن بر کشتیها، فرو رفتن در دل آب، انواع چارهها در شکار حیوانات وحشى، پرندگان و ماهیان، به کارگیرى صنعت ها و تجارت و بازرگانى و کسب اشاره کرد. بى شک اگر بخواهیم دانش هاى مفید دنیوى دیگر را که به سود انسان است برشماریم از شماره بیرون است و شرح آنها به درازا مى کشد.
خداوند جلّ و علا تنها به انسان دانش هایى عطا فرمود که به سود دین و دنیاى اوست و او را از فراگیرى دانشهایى که در شأن و طاقت او نیست باز داشته است؛ مانند دانش غیب، علم به آنچه واقع مى شود؛و....
گروهى دعوى دانستن این دانشها را دارند و حال آنکه لغزشها و نادرستى سخنان و پیشگویی هاى آنان خود دلیل بطلان ادعاى آنان است.
نیک بنگر که چگونه تمام دانشهایى که به سود دین و دنیاى اوست به او داده شده و از دیگر شناختها محروم گشته تا نقص و کمال خود را دریابد؛ زیرا این دو امر هر دو به سود اوست.
شگفتیهاى آفرینش (ترجمه توحید مفضل) ؛ ؛ ص76
مفضل بن عمر، شگفتیهاى آفرینش (ترجمه توحید مفضل)، 1جلد، مؤسسه انتشارات هجرت - ایران ؛ قم، چاپ: پنجم، 1377ش.
إعطاء الإنسان ما یصلح دینه و دنیاه و منعه مما سوى ذلک
فَکِّرْ یَا مُفَضَّلُ فِیمَا أُعْطِیَ الْإِنْسَانُ عِلْمَهُ وَ مَا مُنِعَ فَإِنَّهُ أُعْطِیَ جَمِیعَ عِلْمِ مَا فِیهِ صَلَاحُ دِینِهِ وَ دُنْیَاهُ فَمِمَّا فِیهِ صَلَاحُ دِینِهِ مَعْرِفَةُ الْخَالِقِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى بِالدَّلَائِلِ وَ الشَّوَاهِدِ الْقَائِمَةِ فِی الْخَلْقِ وَ مَعْرِفَةُ الْوَاجِبِ عَلَیْهِ مِنَ الْعَدْلِ عَلَى النَّاسِ کَافَّةً وَ بِرِّ الْوَالِدَیْنِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ مُوَاسَاةِ أَهْلِ الْخُلَّةِ وَ أَشْبَاهِ ذَلِکَ مِمَّا قَدْ تُوجَدُ مَعْرِفَتُهُ وَ الْإِقْرَارُ وَ الِاعْتِرَافُ بِهِ فِی الطَّبْعِ وَ الْفِطْرَةِ مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ مُوَافِقَةٍ أَوْ مُخَالِفَةٍ وَ کَذَلِکَ أُعْطِیَ عِلْمَ مَا فِیهِ صَلَاحُ دُنْیَاهُ کَالزِّرَاعَةِ وَ الْغِرَاسِ وَ اسْتِخْرَاجِ الْأَرَضِینَ وَ اقْتِنَاءِ الْأَغْنَامِ وَ الْأَنْعَامِ وَ اسْتِنْبَاطِ الْمِیَاهِ وَ مَعْرِفَةِ الْعَقَاقِیرِ الَّتِی یُسْتَشْفَى بِهَا مِنْ ضُرُوبِ الْأَسْقَامِ وَ الْمَعَادِنِ الَّتِی یُسْتَخْرَجُ مِنْهَا أَنْوَاعُ الْجَوَاهِرِ وَ رُکُوبِ السُّفُنِ وَ الْغَوْصِ فِی الْبَحْرِ وَ ضُرُوبِ الْحِیَلِ فِی صَیْدِ الْوَحْشِ وَ الطَّیْرِ وَ الْحِیتَانِ وَ التَّصَرُّفِ فِی الصِّنَاعَاتِ وَ وُجُوهِ الْمَتَاجِرِ وَ الْمَکَاسِبِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ مِمَّا یَطُولُ شَرْحُهُ وَ یَکْثُرُ تَعْدَادُهُ مِمَّا فِیهِ صَلَاحُ أَمْرِهِ فِی هَذِهِ الدَّارِ فَأُعْطِیَ عِلْمَ مَا یَصْلُحُ بِهِ دِینُهُ وَ دُنْیَاهُ وَ مُنِعَ مَا سِوَى ذَلِکَ مِمَّا لَیْسَ فِی شَأْنِهِ وَ لَا طَاقَتِهِ أَنْ یَعْلَمَ کَعِلْمِ الْغَیْبِ وَ مَا هُوَ کَائِنٌ وَ بَعْضُ مَا قَدْ کَانَ أَیْضاً کَعِلْمِ مَا فَوْقَ السَّمَاءِ وَ مَا تَحْتَ الْأَرْضِ وَ مَا فِی لُجَجِ الْبِحَارِ وَ أَقْطَارِ الْعَالَمِ وَ مَا فِی قُلُوبِ النَّاسِ وَ مَا فِی الْأَرْحَامِ وَ أَشْبَاهِ هَذَا مِمَّا حُجِبَ عَنِ النَّاسِ عِلْمُهُ وَ قَدِ ادَّعَتْ طَائِفَةٌ مِنَ النَّاسِ هَذِهِ الْأُمُورَ فَأَبْطَلَ دَعْوَاهُمْ مَا یَبِینُ مِنْ خَطَئِهِمْ فِیمَا یَقْضُونَ عَلَیْهِ وَ یَحْکُمُونَ بِهِ فِیمَا ادَّعَوْا عَلَیْهِ [عِلْمَهُ] فَانْظُرْ کَیْفَ أُعْطِیَ الْإِنْسَانُ عِلْمَ جَمِیعِ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ لِدِینِهِ وَ دُنْیَاهُ وَ حُجِبَ عَنْهُ مَا سِوَى ذَلِکَ لِیَعْرِفَ قَدْرَهُ وَ نَقْصَهُ وَ کِلَا الْأَمْرَیْنِ فِیهَا صَلَاحُه
______________________________
(1) کلام الامام فی بحث اللغات و شأنها هاهنا یشعر بان الإنسان هو الذی وضع اللغات، بما خطره اللّه من قابلیة المنطق و تعلم الکلام.
مفضل بن عمر، توحید المفضل، 1جلد، داورى - ایران ؛ قم، چاپ: سوم، بى تا.
توحید المفضل ؛ ؛ ص81
